การรักษาอาการคันในสุนัข
สิ่งแรกที่ควรทำคือพาสุนัขไปพบสัตวแพทย์
ยิ่งวินิจฉัยสาเหตุได้เร็ว สุนัขก็จะได้รับการรักษาตั้งแต่เนิ่นๆ ทำให้รักษาหายได้ง่ายและรวดเร็ว แต่ถ้าปล่อยให้อาการลุกลามหรือเป็นหนักแล้ว
อาจจะต้องใช้ระยะเวลารักษานานและรักษาได้ยากขึ้นอีกด้วย
-
01
ตรวจพบเร็ว รักษาได้เร็ว
อาการคันของสุนัขจึงเป็นสิ่งที่เจ้าของไม่ควรละเลย เมื่อวงจรของการคันได้เริ่มต้นขึ้นแล้ว จะทวีความรุนแรงมากขึ้นเรื่อยๆ จำเป็นต้องได้รับการตรวจวินิจฉัยจากสัตวแพทย์ เนื่องจากสาเหตุของอาการคันที่ซ่อนอยู่นั้น อาจรุนแรงถึงขั้นมะเร็งผิวหนังที่เป็นอันตรายถึงชีวิตก็เป็นได้
-
02
สัตวแพทย์เท่านั้นที่จะสามารถตรวจวินิจฉัยหาสาเหตุของอาการคันได้
ที่สำคัญเลยคือเจ้าของไม่ควรทดลองรักษาหรือซื้อยามาป้อนสุนัขด้วยตนเอง เนื่องจากการรักษาผิดวิธีอาจนำไปสู่อาการที่รุนแรงขึ้นกว่าเดิมได้ ดังนั้นจึงควรปรึกษาและรับฟังคำแนะนำจากสัตวแพทย์เกี่ยวกับข้อดีและข้อจำกัดของยาที่เลือกใช้
-
03
เจ้าของสุนัขควรเข้ารับการปรึกษาจากสัตวแพทย์ถึงข้อดี และข้อควรระวังในการใช้ยา
เมื่อสุนัขได้รับยารักษาอาการคัน มักจะเห็นผลได้อย่างรวดเร็ว แต่ผลข้างเคียงจากยาดังกล่าวก็มีอยู่มากเช่นกัน ดังนั้นเจ้าของควรรับทราบถึงอาการผิดปกติที่อาจเกิดขึ้นได้หลังจากได้รับยา เพื่อแยกแยะออกจากอาการผิดปกติของตัวสุนัขเอง
กลุ่มยาที่ใช้ในการรักษาอาการคันที่เกิดจากโรคภูมิแพ้ในสุนัข
ยากลุ่มสเตียรอยด์
เป็นยาที่มีโครงสร้างคล้ายฮอร์โมน Adrenocortical ในร่างกายสุนัข ดังนี้
การออกฤทธิ์
- 01 ลดการอักเสบ
- 02 กดการทำงานของระบบภูมิคุ้มกัน
สเตียรอยด์ชนิดกิน รูปแบบเม็ด
ยาเม็ด
- ข้อดี
- ได้ผลเร็ว ราคาไม่แพง
- ข้อควรระวัง
- ก่อให้เกิดผลข้างเคียงจากยาได้ง่าย แม้จะได้รับในช่วงเวลาสั้นๆ
ยากลุ่มสเตียรอยด์ชนิดกิน ที่รู้จักกันส่วนมากคือ prednisolone หรือ methylprednisolone เป็นยาที่ออกฤทธิ์ระงับอาการคันได้อย่างรวดเร็ว จึงเป็นที่นิยมใช้มาอย่างยาวนาน อย่างไรก็ตามการได้รับยากลุ่มนี้ติดต่อกันนานๆ มักก่อให้เกิดผลข้างเคียงต่ออวัยวะต่างๆ เช่น ตับ ต่อมหมวกไต ผิวหนัง กล้ามเนื้อ ฯลฯ หรือมีอาการผิดปกติ เช่น กินน้ำมากและปัสสาวะบ่อยกว่าปกติ อยากอาหาร น้ำหนักเพิ่ม ค่าเอนไซม์ตับในกระแสเลือดเพิ่มสูงขึ้น ระบบภูมิคุ้มกันทำงานน้อยลง เป็นต้น
สเตียรอยด์ชนิดใช้ภายนอก รูปแบบทา/สเปรย์พ่น
ยารูปแบบสเปรย์พ่น
ยารูปแบบทา
- ข้อดี
- ปลอดภัยกว่าการใช้ยาชนิดกิน
- ข้อควรระวัง
- ไม่เหมาะในการใช้รักษาระยะยาว
ยากลุ่มสเตียรอยด์ชนิดใช้ภายนอก เป็นที่นิยมในทางการแพทย์ของคนเพื่อรักษาอาการภูมิแพ้ผิวหนัง แต่สำหรับในสุนัขที่มีขนยาวปกคลุมมากกว่ามนุษย์ การใช้ยาแต้มที่มีความหนืดมากจึงใช้ค่อนข้างยาก อย่างไรก็ตามเมื่อไม่นานมานี้ ประเทศญี่ปุ่นมีการพัฒนายากลุ่มสเตียรอยด์ออกมาในรูปแบบของสเปรย์พ่นที่เหมาะสมต่อการใช้งานในสุนัข สามารถออกฤทธิ์ได้อย่างตรงจุดและปลอดภัยกว่าการให้ยากิน แต่การใช้ยารูปแบบสเปรย์เป็นระยะเวลานานๆ ก็อาจทำให้เกิดผลค้างเคียงต่อผิวหนังบริเวณนั้นได้เช่นกัน คือ ผิวหนังจะบางลงและเกิดรังแค ที่เรียกว่า “steroid dermatosis”
อาการข้างเคียงที่พบได้บ่อยจากการใช้ยากลุ่มสเตียรอยด์
ยารักษาอาการคันชนิดใหม่
แม้ว่ายากลุ่มสเตียรอยด์จะให้ผลดีในการรักษาและราคาไม่แพง แต่ก็ยังคงมีผลข้างเคียงที่ค่อนข้างอันตราย
ดังนั้นยาชนิดใหม่ที่มีผลข้างเคียงน้อยจึงเริ่มเข้ามามีบทบาทในการรักษาอาการคัน ซึ่งมีดังต่อไปนี้
*การเลือกใช้ยาชนิดใดก็ตาม ขึ้นกับดุลพินิจของสัตวแพทย์ อาการ และสภาพร่างกายของสัตว์
ยาแก้คันรูปแบบใหม่ชนิดเม็ด
ยาเม็ด
- ข้อดี
- ได้ผลดี มีความปลอดภัยสูง สามารถใช้ในการรักษาระยะยาวได้
- ข้อควรระวัง
- ผลข้างเคียงที่อาจพบได้ คือ อาเจียน และท้องเสีย
จัดเป็นยาในกลุ่ม Janus kinase inhibitor สามารถควบคุมอาการคันได้รวดเร็วตั้งแต่ 4 ชั่วโมงหลังได้รับยา สามารถใช้รักษาระยะยาวได้ มีความปลอดภัยสูง ปัจจุบันมีการใช้อย่างแพร่หลายในสหภาพยุโรป สหรัฐอเมริกา และญี่ปุ่น และจัดอยู่ในข้อแนะนำสำหรับการรักษาโรคภูมิแพ้ผิวหนังในสุนัข (guidelines for treatment of canine atopic dermatitis) ผลข้างเคียงที่อาจพบได้ คือ อาการอาเจียนและท้องเสีย แต่ไม่รุนแรงมากนัก สามารถใช้รักษาได้ทั้งอาการคันจากภาวะภูมิแพ้ผิวหนัง แพ้น้ำลายหมัด อาการคันจากโรคไรขี้เรื้อนแห้ง ฯลฯ
ออกฤทธิ์ต่างจาก
สเตียรอยด์
ยากลุ่มอื่นๆ
กลุ่ม cyclosporine รูปแบบยาเม็ดแคปซูล
- ข้อดี
- ได้ผลดีกับโรคภูมิแพ้ผิวหนัง (atopic dermatitis)
- ข้อควรระวัง
- ใช้เวลานานกว่าจะออกฤทธิ์ และมีแนวโน้มก่อให้เกิดอาการอาเจียนและกดภูมิคุ้มกัน
จัดเป็นยากดภูมิคุ้มกันชนิดหนึ่ง จึงเหมาะกับการรักษาโรคภูมิคุ้มกันทำลายตัวเอง (autoimmune diseases) ใช้ได้ผลดีกับโรคภูมิแพ้ผิวหนัง (atopic dermatitis) และไม่ส่งผลกระทบต่อต่อมหมวกไต แม้ใช้ต่อเนื่องเป็นระยะเวลานานก็ตาม แต่อาจต้องใช้ระยะเวลากว่า 1 เดือน จึงจะเห็นผลลดอาการคัน รวมทั้งอาจทำให้เกิดอาการอาเจียนและท้องเสียได้
กลุ่ม interferon gamma สำหรับสุนัข รูปแบบยาฉีด
- ข้อดี
- ผลข้างเคียงค่อนข้างน้อย
- ข้อควรระวัง
- ใช้เวลานานกว่าจะออกฤทธิ์
ได้ผลดีกับโรคภูมิแพ้ผิวหนัง (atopic dermatitis) ผลข้างเคียงค่อนข้างน้อย มีความปลอดภัยสูง แต่ใช้เวลานานกว่าจะออกฤทธิ์ เนื่องจากเป็นยาฉีดเข้าชั้นใต้ผิวหนัง
แชมพูยา สำหรับสุนัข
- ข้อดี
- ช่วยทำความสะอาดและบำรุงผิวหนัง
- ข้อควรระวัง
- ใช้เวลานานกว่าจะเห็นผลในการลดอาการคัน
แนะนำในสุนัขที่เป็นโรคภูมิแพ้ผิวหนัง (atopic dermatitis) เนื่องจากการทำความสะอาดผิวหนังจะช่วยลดปริมาณเชื้อโรคที่ก่อให้เกิดอาการแพ้ได้ อย่างไรก็ตามควรปรึกษาสัตวแพทย์ในการเลือกชนิดแชมพูให้เหมาะสมกับสุนัข เช่น สุนัขผิวแห้ง ควรใช้แชมพูที่เพิ่มความชุ่มชื้นให้ผิว สุนัขที่มีภาวะภูมิคุ้มกันต่ำ ควรเลือกแชมพูที่มีส่วนผสมของยาปฏิชีวนะ เป็นต้น